Memleketimiz eski eserler bakımınından başlı başına ehemmiyetli bir mıntıkadır: lleridenberi bu eserlere karşı devam eden ihmalcilik re tahrip hareketine rağmen buğun bir çokları varlığını koruyabilmiştir. Yer altı ve / üstü bunlarla doludur. Yer altında bulunanların henüz pek azı kazılmış ve tetkik edilmiştir, aynızamanda başlı başına müzeleri dolduracak bir tetkik sahasıdır. Şimdilik bunların böylece tepr fala kapalı kalması da bunları hem gözlerden ve hem takdirsiz düşüncelerden doğacak zararlardan korumaktadır.

Bugün bizi ençok endişeye düşüren ve korunmasında müşkülâta uğratan eserler orta ve yeni çağda meydana getirilmiş olan millî eserlerimizdir. Bunlar her yarde yenilik, imar ve tamir namına yok edilmektedir.

İşte bizim memleketimiz bu devirlerin şaheserlerini de sinesinde taşımaktadır. Şaheser denilecek kadar güzel minareleriyle bir sanat örneği olarak yan yana duran Karatarla camii ile Hacinasır camii bunlara en güzel misali teşkileder. Yine bunlardan Boyası camii tahta işçiliğinin akıllara hayret veren minberiylememleketimizin kıskançlıkla, titizlikle ve büyük bir takdirle saklıyacağı bir eserdir. Bu camiin tarihi H. 759 olduğuna göre Osmanlılardan takriben 200 sene evvel yapılmıştır. Devrimize intikal eden en eski camidir.

Bu gibi eserler bir tarihçiye memleket hakkında neler söylemez. Bütün misaller bu üç anıttan ibaret değildir. Aşağıya koyduğumuz listeye bir göz atılınca bir sahadaki zenginliğimiz hakkında kolayca bir fikir edinilebilir.

Şunu da işaret edelim ki henüz, tesbit edilemediğinden hanlar, kervansaraylar, hamamlar ve meskenler bu listeye ithal edilememiştir. Fakat Millî Eğitim Bakanlığı eski eserlerin daha iyi bir şekilde korunmasını sağlamak düşüncesiyle bir ekip tarafından bu eserlerin tekrar itina ile tetkik edilmesi ve kati bir tescil yapılması için harekete geçmiş bulunuyor.

Korunması Lazımgelen Eserler İSİM

İZAHI: Yalnız Mahlel altınada kitabe vardır.

İZAHI: Yalnız mihrap üzerinde kitabesi vardır.

Fotoğraf: Antep-Fransız harbinde Fransızlar tarafından yerle yeksan edilen ve yeri bu gün (Atatürk Bulvarı)'na katılan:

(Akyol Camii)

Bu camiin avlusunda bir de (Ferbadîye Mekteb-i İptidaisi) var idi ki bu da tamamen harap olmuş ve yeri yola katılmıştır.

İcabında kaldırılmasında mahzur olmayan eserler;

Fotoğraf:Yine afetine uğrayan, kesik başı ve yardı goks le (Hacı Nasır Cami minaresi var camiin dıştan görünüşü. Bu camii bugün faliyettedir.

Fotoğraf: (Alaeddevle camii)'nin genel görünüşü. Fittik şu camiiye (Ali Dolacamisi) derler.

Fotoğraf: Antep Fransız harbinde minaresi göğsünden ve başından yaralanan (Tahtani Camii)

Bu camiin bir de medresesi vardı ki adı (Tahlani Medreıesi) idi. Şimdi bu ma dresenin yeri kısmen camiiye hizmet etmektedir. Kısmende ev yapılmıştır.

Halk bu camiye (Tahtalı Cami ) derler. Bu gün minare tamir edilmiştir. Camii faaliyettedir.

Fotoğraf: Gaziantep-Fransız harbinde (Türk Hastanesi) olmak şerefini kutsi varlığında taşıyan: (Şeyh camii)[1]

Bu camiinde avlusunda bir (Şeyh camii Mekteb-i iptigaîsi) var idi ki bugün bu okul C. H. P. Bucağıdır.

Camiin bitişiğinde bir de (Şıh Hamamı) vardır. Bir sıkıntıdan kurtulmak için halk, bu hamama mum adarlar. Ve bu mumlar kazan tarafından yakılır.

Çok gariptir ki Antepli bir aile bu hamama gidemez. Bunlardan ber hangi bir fert hamama gittiği gün kazan suyunu vermez. Müşkülden kurtulmak için ve bir zorluktan kurtulanlar hep bu hamalca giderler.

Camiin avlusunda 15 basımla inme birde havuz vardır Bu havuzun bux gibi soğuk suyu yer akından ve sabit bîr kaynaktan gelrrki suyun kıt oldu­ğa senelerde de kesilmez.

Biraz büyüdüğü halde Larigenyani küçük çocuklar cuma günü Öğle selası verilirken bu camiiye götürülür ve ağzında caminin büyük kapısınla anahtarı, kapı açılır gibi, çevirtilir

Bu camiide 4 metre yüksekliğinde ve tahminen 60 santim kutrunda bir de kalın amut vardır. Rivayete göre Şeyh Fethullahı Hazretleri bu camii yaptırırken halk:

— Şeyh Efendi Hazretleri, falan yerdeki amutta bir cav'iye gelse ne güzel olur. Demişler.

Taaa filan cekerdeli amut, hemati bakmışlar ki ertesi günü gelmiş ve yerinde dikilmiş.

[1] Resim, Atılıp harbi fedailerinden Niziplı Kahramanı (Hanefi Çavuş)’un, camiin içinde yaralı yatağında yatarken yaralı göksüne İstiklal Madalyası takıldığını göstermekledir.